Interview Patrick Stoelhorst van Energiedamwand Nederland
De energie van de toekomst? Die ligt gewoon voor je deur! Of beter gezegd in de vele waterkanten die ons kikkerlandje rijk is. „Je kunt zo’n 40 procent van onze energiebehoefte uit oppervlaktewater halen”, zegt Patrick Stoelhorst (57) van Energiedamwand Nederland. Hoe? Door de damwanden langs het water van een buizensysteem te voorzien.
Je vindt ze in Nederland overal; damwanden, grote constructies om water te keren en grond op zijn plek te houden.
Stoelhorsts bedrijf Gooimeer uit Almere is gespecialiseerd in de (ver)huur, verkoop en terugkoop van stalen damwandprofielen. „Een echt familiebedrijf, 47 jaar geleden opgericht door mijn vader en zelf werk ik er inmiddels 31 jaar”, vertelt hij. Gooimeer is een van de partners van het consortium Energiedamwand Nederland dat de energieleverende kadewand verder ontwikkelt. De techniek van warmtewisselaars is niet nieuw; die bestaat al zo’n 40 jaar, maar is niet eerder in combinatie met damwanden toegepast. „Zo’n twaalf jaar geleden benaderde Torsten Semmerling, een Duitse uitvinder, ons met dat idee. De energietransitie speelde toen nog niet en we wisten niet wat we ermee aan moesten.” Gooimeer volgt de ontwikkelingen nauwgezet, terwijl de universiteit van Aken de techniek door ontwikkelt.
Demomodel
„In 2019 hebben we een demomodel neergezet bij onze stand op de InfraTech Rotterdam en gewoon gekeken hoe mensen reageerden.” Het is een grote beurs voor bouwprojecten die betrekking hebben op weg- en waterbouw en daar werd het idee heel goed ontvangen. Gooimeer besluit de krachten te bundelen met Crux Engineering, een onafhankelijk adviesbureau op het gebied van geotechniek, geohydrologie en bodem. Ze richtten Energiedamwand Nederland op, krijgen een licentie voor de Benelux en startten een eerste pilot in Buurtschap De Zweth samen met de TU Delft, TU Eindhoven en Groep duurzaam opgewekt. De locatie is vlakbij de TU Delft. „Gewoon een paar huizen bij elkaar, direct aan het water waar we een aantal damwanden de grond in konden slaan en data konden verzamelen.”
Het systeem bestaat uit lussen van slangen die aan de achterzijde van de damwand (de walkant) zijn bevestigd. Door de lussen loopt water met wat antivriesmiddel dat opgewarmd wordt door het water aan de andere kant van de afscheiding. „Zo’n stalen wand geleidt de waterwarmte heel goed”, weet Stoelhorst. De slangen zijn weer aangesloten op een ondergronds slangenstelsel dat helemaal doorloopt tot aan de woning of het gebouw. Dat pand mag maximaal een paar honderd meter van de waterkant af liggen. In het pand sluiten de buizen aan op een warmtepomp die de warmte via compressie geschikt maakt voor verwarming of warm water. Zo’n pomp gebruikt daarvoor elektriciteit, net als een warmtepomp aangestuurd door warmte uit de lucht of de grond. „Je kunt hiermee eveneens voor koeling in de zomer zorgen. Je hoeft niet diep de grond in, vergeleken met bijvoorbeeld aardwarmte waarvoor je 1.500 tot 4.000 meter diep moet boren, wij zitten op maximaal 25 meter”, duidt hij de voordelen van de techniek die officieel TEO heet; Thermische Energie uit Oppervlaktewater.
Gesloten systeem
„Als de pomp de warmte aan het water heeft onttrokken, stroomt het weer terug naar de damwand en wordt daar opnieuw verwarmd.” Een volledig gesloten systeem; het water met antivries in de buizen komt niet in aanraking met het grondwater of de grond. Andere pluspunten: het verstoort de bodem niet doordat damwanden trillend of drukkend geplaatst worden, het heeft geen invloed op grondlagen of (grond)waterstromingen en is tegen geringe meerkosten aan nieuwe kademuren toe te voegen. Een groot voordeel van een heel andere orde: dit geeft geen ’landschaps- of horizonvervuiling’ zoals windmolens en zonnepanelen dat geven. Waar ze dan wel op moeten letten: „Je moet goed opletten dat, als de beschikbare ruimte beperkt is, de riolering, elektrakabels en andere ondergrondse buizen genoeg ruimte krijgen.” Verder is het een stil systeem volgens de directeur. Bij de tweejarige pilot in Buurtschap De Zweth is heel veel onderzocht. „Hoe dicht de buizen naast elkaar moeten lopen, de invloed van grondsoorten, bijvoorbeeld zand of veen, de diepte van het (grond)water en de temperatuur daarvan, hoe diep de wand de grond ingaat. Of we, als we honderd meter wand plaatsen, alle meters van het systeem moeten voorzien of dat dertig meter al genoeg is”, somt hij op. Natuurlijk de opbrengsten. „Toen het in februari2021 zo koud was, was het grondwater en de bodem op vijftien meter diepte nog gewoon tussen de tien en vijftien graden warm en konden we dat gebruiken voor verwarmen. Dat lukt nooit bij een luchtwarmtepomp”, vertelt hij trots.
Vijftig jaar vooruit
Via vijf nieuwe pilots, medegefinancierd met subsidie van de Europese Unie, gaan ze meer data verzamelen. Het zijn onderzoeken die hun rekenmodellen nog nauwkeuriger moeten maken of die de invloed van zout water en de getijden op het systeem in kaart moeten brengen. Want hoe meer data hoe beterde rekenmodellen. „Je kunt dan precies uitrekenen hoeveel het systeem onder die verschillende omstandigheden en in verschillende seizoenen, oplevert. Dat rekenen we vervolgens door naar dertig tot vijftig jaar.” Een damwand gaat wel honderdjaar mee, maar die vijftig jaar is genoeg: „Wat dan onze energiebronnen zijn weet nog niemand. ”De energiedamwand is al toegepast bij de renovatie van de jachthaven in Enkhuizen en bij bedieningsgebouw het Swettehûs in Leeuwarden. Daarnaast testen ze op de pilotlocaties een systeem dat op de buitenzijde van bestaande damwanden toegepast kan worden.
Amsterdamse kaden
De potentie is enorm. Denk aan de kades langs de Eem, Waal, Oosterschelde, het IJsselmeer, waterrijke steden als Amsterdam of Haarlem. Alleen al Amsterdam heeft circa 600 kilometer aan kadeconstructies, waarvan 200 kilometer aan renovatie toe is, weet Stoelhorst. Of ze dan stenen kadewanden vervangen door stalen? „Achter die stenen zit meestal al een stalen wand”, legt hij uit. „Dat die grachtenpanden nog niet aangesloten zijn op het warmtenet is ook geen probleem. Over twintig jaar moeten ze dat wel zijn en dan ben je al voorbereid.” Want daarna aanleggen is altijd duurder. „Vijf jaar geleden hebben wij de damwanden geleverd voor de Blaricumse nieuwbouwwijk Blaricummermeent. Daar zijn bijna elfhonderd woningen gerealiseerd. Stel nou dat we dit product toen al hadden? Dan hadden veel woningen nu ’gratis’ energie uit het water dat door de wijk stroomt kunnen halen.”
Missionarissenwerk
Je moet wéten dat dit er is, benadrukt hij. Vooral de partijen die betrokken zijn bij de energietransitie. Architecten, projectontwikkelaars, bouwbedrijven, energieleveranciers, de overheid, het zijn allemaal stakeholders van het consortium. „Vroeger schoven we pas drie maanden voor de aanvang van een bouwproject aan, nu zitten we al jaren eerder met partijen om tafel. Maar het is missionarissenwerk om het overal bekend te krijgen.”
Het mooie voor de ondernemer: „Staal heeft een vervuilende naam, hoe mooi is het dan dat je de CO2- uitstoot binnen drie tot vier jaar compenseert met dit systeem.” Hij komt alleen wat uren in de dag te kort met alle nieuwe taken, zegt hij met een grote lach. Geeft niet, want energie krijgt hij er zeker van.
door Yvonne Hulsbos
Greenchoice Energieprijs
De markt ziet de toegevoegde waarde; Energiedamwand Nederland won de NENnovation award 2020, de Waterinnovatieprijs 2021, de Innovative Energy Solution Award 2022 en datzelfde jaar de Greenchoice Energieprijs.
Dit artikel is geplaatst in: Gooi- en Eemlander, Noordhollands Dagblad, Leidsch Dagblad, IJmuider Courant en Haarlems Dagblad op 22 april 2023.
Meer informatie over de Energie van de toekomst met de Energiedamwanden? Neem gerust contact met ons op voor meer informatie voor uw (toekomstige) bouwproject.
